Szkice Archiwalno-Historyczne nr 13, 2016

Cena: 25 zł

Artykuły i materiały

Heinrich Wanderwitz, Herzog Ernst von Bayern oder Flurbereinigung. Mitteleuropäische Dynastien in schlesischen Fürstentümern Mitte des 16. Jahrhunderts – Archivstudien

Herzog Ernst von Bayern, der dritte Sohn Herzog Albrechts IV. von Bayern und seiner Gattin Kunigunde, Tochter Kaiser Friedrichs III. und Schwester Kaiser Maximilians I., hatte mit 13 Jahren die niederen Weihen erhalten und war mit 17 Jahren Administrator des Hochstifts Passau geworden. Als er bemerkte, dass seine beiden Brüder ihm 1520 jeden Weg zur Mitregierung versperren wollten, obwohl er schon signalisiert hatte, dass er nicht Geistlicher bleiben wollte, begann ein Jahrzehnte langes Gezerre um seine Rechte am Erbe der Eltern. Dieses Gezerre wurde von den Zeitgenossen als causa Ernesti bezeichnet. Die Entwicklung dieses ‚Falles‘ wurde aber nicht durch Klärung der Rechtslage bestimmt, sondern durch die wechselhaften Beziehungen der mächtigsten süddeutschen Dynastien, der Habsburger und der Wittelsbacher. Ferdinand I., König von Böhmen und Ungarn, später Kaiser des Deutschen Reiches, lenkte höchst eigennützig Herzog Ernsts Interesse auf Schlesien, auf die Fürstentümer Oppeln und Ratibor, aus denen König Ferdinand den protestantischen Pfandinhaber, Markgraf Georg von Brandenburg, mit Hilfe der Wittelsbacher und Herzog Ernsts verdrängen wollte. Herzog Ernst zog sich, nachdem ihm die Risiken dieses Geschäfts klar geworden waren, zurück. Dagegen gelang der Erwerb der Grafschaft Glatz durch den inzwischen zum Administrator des reichen Erzstiftes Salzburg avancierten Herzog Ernst offensichtlich ohne größere Schwierigkeiten. Er wollte sich dort einen Alterssitz schaffen, da seine päpstliche Dispens, den Salzburger Erzstuhl ohne höhere Weihen inne zu haben, 1550 enden würde, zwar dann nochmals bis 1554 verlängert wurde, aber dann endgültig endete. Das zweite Ziel war, dort seinen Sohn Eustach, den er durch Kaiser und Papst hatte legitimieren lassen, ein ritterliches Anwesen zu sichern, damit seine Familie weiter existieren hätte können. In einer brutalen, jedes Recht entbehrenden gemeinschaftlichen Aktion, liquidierten Kaiser Ferdinand I. und sein Schwiegersohn, Herzog Albrecht V. von Bayern, das Erbe Herzog Ernsts. Der Kaiser brachte für billiges Geld die Grafschaft Glatz unter seine direkte Herrschaft und der bayerische Herzog schaltete einen potentiellen Mitbewerber um sein Herzogtum aus. Alle Aktivitäten der in diesen Konflikt verwickelten weltlichen, katholischen Fürsten lassen einen innerdynastischen, man kann ruhig sagen einen innerfamiliären Machiavellismus erkennen, der italienischen Renaissancefürsten würdig gewesen wäre. Einzige Handlungsmaxime war die uneingeschränkte Herrschaft des frühabsolutistischen Fürsten.

Książę Ernst von Bayern albo komasacja gruntów. Środkowoeuropejska dynastia w śląskich księstwach w połowie XVI wieku. Studium archiwalne

Książę Ernst Bawarski, trzeci syn księcia Albrechta IV Bawarskiego i jego żony Kunigunde, córki cesarza Fryderyka III i siostry cesarza Maksymiliana I, otrzymał w wieku 13lat niższe święcenia kapłańskie i od 17 roku życia był Administratorem Księstwa Biskupiego w Pasawie. Kiedy zauważył, że obaj jego bracia w 1520 roku chcieli mu zamknąć drogę do współrządzenia, mimo że wcześniej sygnalizował niechęć do życia duchownego, rozpoczął trwającą dziesięciolecie szarpaninę o swoje prawa do spadku po rodzicach. Ta szarpanina została przez jego współczesnych nazwana „causa Ernesti” (sprawą Ernesta). Rozwój tej sprawy związany był jednak nie z prawnymi wyjaśnieniami, lecz ze zmieniającymi się stosunkami pomiędzy najważniejszymi dynastami południowych Niemiec, Habsburgami i Wittelsbachami. Ferdynand I, król Czech i Węgier, późniejszy cesarz Rzeszy Niemieckiej, wyrachowanie skierował zainteresowanie księcia Ernsta na Śląsk, na księstwo opolskie i raciborskie, z których Ferdynand I starał się wyprzeć posiadacza tutejszego zastawu, protestanckiego margrabiego Jerzego Hohenzollerna, korzystając przy tym z pomocy Wittelsbachów i księcia Ernsta. Książę Ernst, po tym jak zdał sobie sprawę z ryzyka, postanowił wycofać się. W przeciwieństwie do tych majątków, udało się Ernstowi – ówczesnemu już wówczas administratorowi bogatego arcybiskupstwa salzburskiego – przejąć hrabstwo kłodzkie. Chciał, aby stało się ono w przyszłości jego siedzibą na starość, ponieważ przyznana mu przez papieża dyspensa, umożliwiająca pełnienie funkcji arcybiskupa Salzburga bez wyższych święceń kapłańskich, kończyła się i została co prawda jeszcze przedłużona do 1554 roku, ale później ostatecznie wygasła. Drugim celem było osadzenie tam swego syna Eustacha, którego Ernst legitymizował przed cesarzem i papieżem, aby mógł objąć je jako dobra rycerskie i przekazać dalej swojej rodzinie. W czasie brutalnej, łamiącej wszelkie prawa wspólnej akcji, zlikwidował cesarz Ferdynand I i jego zięć, książę Albrecht V Wittelsbach, dziedzictwo księcia Ernsta. Cesarz przejął za niewielkie pieniądze pod swoje bezpośrednie rządy hrabstwo kłodzkie, a bawarski książę wyeliminował potencjalnych konkurentów do księstwa. We wszystkich prowadzonych działaniach uwikłani w nie katoliccy książęta pokazali wewnątrzrodzinny makiawelizm, z którego byliby dumni renesansowi książęta włoscy, jedyną ich maksymą była nieograniczona władza wczesnoabsolutnych książąt.

Duke Ernst von Bayern, or land enclosure. A Central European dynasty in Silesian duchies in the middle of the 16th century. Study of archival records

Duke Ernest of Bavaria, the third son of Albert IV of Bavaria and Kunigunde of Austria, a daughter of Emperor Frederick III and sister of Emperor Maximilian I. At 13, he took lesser vows and since he was 17 he was Administrator of the Prince-Bishopric of Passau. In 1520, having realised that despite his declared unwillingness to lead a clerical life his brothers were trying to prevent him from ruling, he started a ten-year struggle for his succession rights. His contemporaries called the struggle “causa Ernesti” (Ernest’s case). However, the case was not connected with legal disputes but with the changing relations between the most important dynasties of Southern Germany: the Habsburgs and the Wittelsbachs. Ferdinand I, King of Bohemia and Hungary, later Holy Roman Emperor, purposefully drew Ernest’s attention to the Silesian duchies of Opole and Racibórz with a view to driving out the pledge holder, George Hohenzollern, with help from the Wittelsbachs and the duke himself. Having become aware of the risk involved, Ernest decided to withdraw. Despite this failure, Ernest – as the administrator of the wealthy archbishopric of Salzburg – managed to take over the County of Glatz. The duke wanted it to be his residence in his old age, as the dispensation granted to him by the Pope to perform the office of archbishop of Sazlburg without holy orders was about to expire. The dispensation was prolonged till 1554, but it finally came to an end. His other objective was to establish there his son, Eustace, whom he legitimised before the Pope and the Emperor so that he could take over the land as his knightly possession and pass it on to his descendants. By a violent, completely lawless action Emperor Ferdinand and his son-in-law Albrecht V Wittelsbach liquidated Duke Ernest’s inheritance. Very cheaply, the Emperor acquired the Glatz County and the Bavarian duke eliminated potential pretenders to the land. The Catholic dukes involved in the action, whose only focus was on their unlimited power as early absolute rulers, showed at all stages the kind of family machiavellianism that would be appreciated by Renaissance Italian nobility.

Sławomira Krupa, Rodzina hrabiów Sobków z Kornic na Koszęcinie

Artykuł przedstawia dzieje rodziny hrabiów Sobków z Kornic, baronów von Rauthen (die Grafen von Sobeck und Kornitz, Freiherrn von Rauthen), właścicieli dóbr koszęcińskich (Herrschaft Koschentin), w księstwie opolsko-raciborskim, w latach 1693–1788.

W publikacji opisano poszczególnych członków rodziny ze szczególnym uwzględnieniem Karola Henryka I (1683–1738), który powiększył majątek poprzez zakup kolejnych dóbr ziemskich, otrzymał w 1716 roku tytuł hrabiego, a w 1720 roku został starostą księstwa ziemskiego opolsko-raciborskiego, kolejnego właściciela dóbr Rudolfa (1702–1747) oraz jego syna Karola Henryka II (1739–?), którego styl życia był jedną z przyczyn utraty majątku przez rodzinę.

Grafenfamilie von Sobeck auf Kornitz in Koschentin

Der Artikel beschreibt die Geschichte der Grafenfamilie von Sobeck und Kornitz, der Freiherrn von Rauthen, der Eigentümer der Herrschaft Koschentin, im Fürstentum Oppeln-Ratibor, in den Jahren 1693–1788. In der Publikation wird das Leben der einzelnen Familienmitglieder skizziert, mit besonderer Berücksichtigung von Karl Heinrich I. (1683–1738), der sein Vermögen durch den Kauf weiterer Erbgüter vergrößerteund im Jahr 1720 Landeshauptmann des Fürstentums Oppeln-Ratibor wurde, und der folgenden Eigentümer der Güter, Rudolf (1702–1747) sowie dessen Sohn Karl Heinrich II. (1739–?), dessen Lebensstil einer der Gründe dafür war, dass die Familie ihr Vermögen verlor

The Counts of Sobek from Kornitz, Koszęcin

The article discusses the history of the counts of Sobek from Kornitz, barons of Rauthen and the owners of Koszęcin in the Opole-Racibórz County in the years 1693-1788. The text presents the lives of the family members with special attention given to Karl Heinrich I (1683-1738) who extended his possessions by acquiring further estates, was granted the title of Count in 1716, and in 1720 became Starost of the Opole-Racibórz County. Also presented are the profiles of the subsequent owner of Koszęcin - Rudolf (1702-1747) and his son Karl Heinrich II (1739-?) whose lifestyle contributed to the family’s loss of the estate.

Michael Morys-Twarowski, Pniokowie z Zamarsk koło Cieszyna w XIX i na początku XX wieku – dzieje chłopskiego rodu ze Śląska Cieszyńskiego

Artykuł przedstawia genealogię, sytuację majątkową i przedstawia przekonania politycznej linii chłopskiego rodu Pnioków, osiadłej w Zamarskach koło Cieszyna. Prawie wszyscy mężczyźni weszli w posiadanie gruntu, za żony brali córki siedlaków (bogatych gospodarzy) lub zagrodników, rzadziej chałupników. Podobnie z małżeństwami córek: zwykle wychodziły za właścicieli gruntów. Paweł Pniok (1816–1879) popierał stronnictwo (pro)niemieckie, jego synowie Paweł (1851–1930) i Józef (1867–1911) – katolickie skrzydło polskiego ruchu narodowego. Obaj Pawłowie byli wójtami Zamarsk, a w ich najbliższym kręgu rodzinno-towarzyskim znajdowali się wójtowie Zamarsk i innym miejscowości na Śląsku Cieszyńskim. Na tej podstawie można sądzić, że wprowadzenie samorządu gminnego w tym regionie (1864) przy częściowej demokratyzacji w praktyce doprowadziło do skupienia najważniejszej godności we wsi w rękach bogatych, blisko związanych ze sobą rodów chłopskich.

Die Pnioks aus Zamarsk bei Teschen im 19. Jahrhundert und zu Beginn des 20. Jahrhunderts – Werke des bäuerlichen Geschlechts aus dem Teschener Schlesien

Der Artikel befasst sich mit der Genealogie, Vermögenssituation und den politischen Überzeugungen des bäuerlichen Geschlechts der Pnioks, die sich in Zamarsk bei Teschen niedergelassen haben. Fast alle Männer erhielten Grundbesitz, zu ihren Ehefrauen nahmen sie Töchter von Bauern oder Gärtnern, seltener Häuslern. Ähnlich sah es bei den Ehen der Töchter aus: normalerweise ehelichten sie Grundbesitzer. Paweł Pniok (1816–1879) unterstützte die (pro)deutsche Partei, seine Söhne Paweł (1851–1930) und Józef (1867–1911) dagegen den katholischen Flügel der polnischen Nationalbewegung. Vater und Sohn Paweł waren Gemeindevorsteher von Zamarsk und in ihrem nächstem Freundes- und Familienkreis befanden sich Bürgermeister von Zamarsk und anderer Orte des Teschener Schlesiens. Auf dieser Grundlage kann man behaupten, dass die Einführung der Kreisselbstverwaltung in dieser Region im Jahr 1864 bei teilweiser Demokratisierung in der Praxis dazu geführt hat, dass sich die höchste Würde im Dorf in den Händen der reichen, nah zueinander stehenden bäuerlichen Geschlechter befand.

The Pniok Family from Zamarski near Cieszyn in the 19th and early 20th centuries – a history of a peasant family from Cieszyn Silesia

The article presents the genealogy, material status and political views of the peasant family of Pniok from Zamarski near Cieszyn. Almost all men acquired land and married daughters of peasants and smallholders, more rarely of landless peasants. Similarly, their daughters usually married landowners. Paweł Pniok (1816–1879) supported the pro-German party, his sons Paweł (1851–1930) and Józef (1867–1911) – the Catholic wing of the Polish national movement. Both Pawełs were village heads of Zamarsk and their closest family and social circles included village heads of Zamarski and other places in Cieszyn Silesia. This observation may suggest that the introduction of commune local government in the area in 1864, accompanied by partial democratisation, led to the concentration of the main village offices in the hands of rich, closely related peasant families.

Edward Długajczyk, Jak zginął dr Andrzej Mielęcki

17 sierpnia 1920 roku podczas krwawych rozruchów niemieckich w Katowicach zginął polski lekarz dr Andrzej Mielęcki. Wersja polska tego wypadku utrzymuje, że został zamordowany przez fanatyczny tłum demonstrantów niemieckich, gdy na ulicy opatrywał rannych Niemców. Autor artykułu nie zgadza się z tym twierdzeniem. Na podstawie publikacji prasowych, relacji świadków i nielicznych dokumentów archiwalnych stara się odtworzyć domniemany przebieg wypadków, które doprowadziły do śmierci lekarza. Został pobity i niemal śmiertelnie poraniony najpierw przez bojówkę niemiecką na podwórzu domu, w którym mieszkał, i później zlinczowany i wrzucony do Rawy przez tłum, gdy ambulans wiózł go do szpitala. Autor wymienia nazwiska sprawców.

Wie starb Dr. Andrzej Mielęcki

Am 17. August 1920 starb während der blutigen deutschen Unruhen in Kattowitz der polnische Arzt Dr. Andrzej Mielęcki. Die polnische Version dieses Vorfalls behauptet, dass es von der fanatischen Menge der deutschen Demonstranten ermordet wurde, als er auf der Straße verletzte Deutsche versorgte. Der Autor dieses Aufsatzes ist mit dieser Behauptung nicht einverstanden. Anhand von Presseartikeln, Zeugenaussagen und einer Vielzahl an Archivdokumenten versucht er den Ablauf der Ereignisse, die zum Tod des Arztes geführt haben, zu rekonstruieren. Er wurde zunächst vor seinem Wohnhaus von einer deutschen Kampftruppe niedergeschlagen und lebensgefährlich verletzt , anschließend von der Menschenmasse gelyncht und in den Fluss Rawa geworfen, als der Krankenwagen ihn ins Krankenhaus bringen wollte. Der Autor nennt die Namen der Täter.

The death of Dr Andrzej Mielęcki

On the 17th August 1920, during bloody clashes with Germans in Katowice a Polish physician, Andrzej Mielęcki was killed. The Polish version of the incident is that he was murdered by a fanatical mob of protesters while dressing wounds of injured Germans. The author does not endorse this account. Based on press publications, witness accounts and a few archival documents, the author attempts to recreate the events leading to the death of Doctor Mielęcki. He was battered and almost fatally wounded first by a German hit-squad in the yard of the building he lived in and then lynched by the mob that stopped the ambulance taking the doctor to hospital and threw him into the Rawa River. The author lists the names of the perpetrators.

Jerzy Gorzelik, Historia, katolicyzm i nacjonalizm. Mit Polski jako antemurale christianitatis w sztuce sakralnej międzywojnia

W cyklu maryjnych obrazów Unierzyskiego, przeznaczonych do kościoła mariackiego w Katowicach, znalazło się płótno Panna Można z 1931 roku, bezpośrednio odwołujące się do mitu antemurale christianitatis. Artysta ukazał Marię z Dzieciątkiem w asyście uzbrojonych aniołów, zstępującą pośród obłoków z szańców klasztoru jasnogórskiego w Częstochowie ku grupie przerażonych wrogów Kościoła - Turka, Szweda, Tatara i bolszewika, sięgającego po rewolwer. W ten syntetyczny sposób ujęta została polska misja dziejowa, której częścią stać się teraz mieli Górnoślązacy. Militarystyczny wydźwięk obrazu łagodzony był przez pozostałe części cyklu. Jedno z płócien – zatytułowane Regina Pacis – ukazuje Marię jako Królową Korony Polskiej, u której stóp skupili się przedstawiciele starego i nowego.

Geschichte, Katholizismus und Nationalismus. Polens Mythos als antemurale christianitatis in der sakralen Kunst der Zwischenkriegszeit

Unter den Mariengemälden von Unierzyski, die für die Marienkirche in Kattowitz bestimmt waren, befindet sich auch das Leinengemälde „Panna Można“ von 1931, das einen unmittelbaren Bezug zum Mythos antemurale christianitatis herstellt. Der Künstler zeigt die Jungfrau Maria mit dem Jesuskind und in Begleitung bewaffneter Engel, wie sie inmitten der Wolken von den Wehrtürmen des Klosters auf dem Hellen Berg in Tschenstochau in Richtung der entsetzten Feinde der Kirche – Türken, Schweden, Tataren und Bolschewiken, hinabsteigt und dabei einen Revolver ergreift. Auf diese synthetische Art und Weise wurde die polnische historische Mission dargestellt, die nun die Oberschlesier erfassen sollte. Der militaristische Tenor des Gemäldes wurde von den übrigen Werken aus der Reihe der Mariengemälde abgemildert. Eines der Leinengemälde – genannt Regina Pacis – stellt Maria als Königin der Krone Polens dar, zu deren Füßen sich Vertreter der alten und neuen Welt versammeln.

History, Catholicism and Nationalism. The myth of Poland as Antemurale Christianitatisin the Religious Art of the Interwar Period

Unierzyski’s seriers of Marian paintings intended for St. Mary’s Church in Katowice included a 1931 oil-on-canvas titled Panna Można [Affluent Maiden], bearing direct reference to the myth of antemurale christianitatis. The artist depicted Mary with the Child in the company of armed angels amid clouds, descending from the ramparts of the Jasna Góra Monastery in Częstochowa to the group of awe-struck enemies of the Church, including a Turk, a Swede, a Tatar and a Bolshevik reaching for his revolver. This synthetic approach was used to present Poland’s historic mission which was now to be joined by the Upper Silesians. The picture’s militaristic overtones are set off by the other paintings of the series, such us Regina Pacis, depicting Mary as the Queen of the Polish Crown with representatives of the old and new orders gathered at her feet.

Danuta Musioł, Bezrobocie w Pszczynie w latach 1922–1939

Bezrobocie było problemem w całej Polsce międzywojennej. Wpływ na jego poziom miała ogólnoświatowa koniunktura, ale też polityka gospodarcza państwa. Jak słusznie zauważył Zbigniew Landau, wiele zależało od tego, jakie decyzje podejmowała aktualnie rządząca ekipa, jednak trudno stwierdzić jakie skutki przyniosłoby stosowanie odmiennej polityki. Sytuacja gospodarcza Pszczyny zależna była ponadto od tamtejszego księcia. Jako, że Hochbergowie nie dopuszczali do powstania przemysłu w mieście, władze miejskie w okresie międzywojennym obwiniały ich za złą sytuację gospodarczą miasta, ale dopóki koncern książęcy nie zaczął upadać, ludność Pszczyny nie mogła narzekać na brak pracy. Z kolei upadek pana na Pszczynie spowodował zubożenie społeczeństwa miasta. Władze miejskie próbowały doprowadzić do rozwoju gospodarczego miasta, ale mając ograniczone środki finansowe, zrealizowały tylko część swych zamierzeń. Próbowano również pomóc bezrobotnym bezpośrednio. Angażowały się w to władze wojewódzkie, powiatowe i miejskie, książęta pszczyńscy oraz różne organizacje dobroczynne – pozostającym bez pracy udzielano wsparć finansowych, bądź w naturaliach, uruchamiano roboty publiczne, zaczęto rozwijać drobny przemysł, ale sytuacja gospodarcza miasta do końca epoki pozostała trudna, a problemu bezrobocia nie udało się całkowicie wyeliminować.

Arbeitslosigkeit in Pless in den Jahren 1922–1939

Die Arbeitslosigkeit war nach dem Krieg in ganz Polen ein Problem. Ihre Ursache lag in der weltweit schwachen Konjunktur, aber auch in der Wirtschaftspolitik im Land. Die wirtschaftliche Situation in Pless war zudem abhängig vom damaligen Prinzen. Da das Haus der von Hochberg der Entstehung von Industrie in der Stadt entgegenstand, machten die Stadtbehörden die Adelsfamilie in der Zwischenkriegszeit für die schlechte wirtschaftliche Situation der Stadt verantwortlich. . Dennoch konnten die Einwohner von Pless nicht über Arbeitslosigkeit klagen, solange der Fürstenkonzern fortbestand. Als der Herr in Pless fiel, führte dies zur Verarmung der Stadt. Die Stadtbehörden versuchten die wirtschaftliche Entwicklung der Stadt anzukurbeln, doch sie hatten begrenzte finanzielle Mittel und konnten nur einen Teil ihrer Vorhaben realisieren. Man versuchte auch den Arbeitslosen unmittelbar zu helfen. Die Wojewodschafts-, Kreis- und Stadtbehörden engagierten sich ebenso, wie die Prinzen von Pless und andere gemeinnützige Organisationen – Arbeitslose erhielten finanzielle Unterstützung oder Hilfsleistungen in Naturalien, es wurden öffentliche Arbeiten initiiert, die Kleinindustrie wurde unterstützt, doch die wirtschaftliche Situation der Stadt blieb bis zum Ende des Jahrhunderts problematisch und die Arbeitslosigkeit konnte nicht gänzlich beseitigt werden.

Unemployment in Pszczyna in 1922–1939

Unemployment was a serious problem in interwar Poland. It was a result both of the world economic situation and the economic policy of the country. The economic situation of Pszczyna depended also on the actions its prince. As the Hochberg family had been preventing the creation of industry in the city, the municipal authorities blamed them for the bad economic situation, but until the family’s concern started to collapse the population of Pszczyna did not suffer from the lack of jobs. The fall of the prince led to the impoverishment of the town’s community. Pszczyna’s authorities tried to boost the town’s economic development, but with limited financial means their success was only partial. There were attempts to help the unemployed directly made by the province, county and town authorities, the Hochberg Family and various charity organisations. The jobless were offered financial support or help in kind; there was a public work programme and some increase in the development of small industries. Nevertheless, the economic situation of the town until the end of the historical period remained difficult, and the problem of unemployment was not completely solved.

Rafał Ludwikowski, „Młodzież Hitlera” (Hitler-Jugend) w Tarnowskich Górach w latach 1939–1945

Tarnogórska chorągiew „Młodzieży Hitlera” (Bann 781 Tarnowitz) została wyodrębniona z bytomskiej (Bann 156 Beuthen) 1 grudnia 1941 roku. W pierwszej części artykuł przybliża zarys powstania całego HJ i strukturę tej instytucji. Pokazuje nielegalne, przedwojenne początki HJ w polskich Tarnowskich Górach, a następnie okres podczas okupacji, gdy tarnogórska część podporządkowana była bytomskiej organizacji. Dalej przedstawia strukturę organizacyjną i dowództwo samodzielnej już, tarnogórskiej chorągwii oraz istniejące w niej metody szkolenia i indoktrynacji młodzieży. Przedstawia także powstanie istniejącego w powiecie tarnogórskim młodzieżowego schroniska HJ w Zbosławicach (ówczesne Dramatal-West) i wykorzystanie placówki podczas II wojny światowej. Końcowa część artykułu poświecona jest przygotowaniom chorągwi do odparcia radzieckiego ataku zakończonego zdobyciem Tarnowskich Gór 23 stycznia 1943 roku, co oznaczało koniec działalności HJ w mieście.

Die „Hitlerjugend“ in Tarnowitz in den Jahren 1939–1945

Der Bann 781 der „Hitlerjugend“ von Tarnowitz (Bann 781 Tarnowitz) wurde am 1. Dezember 1941 aus dem Beuthener Bann 156ausgegliedert. Im ersten Teil des Artikels wird  die Entstehung der HJ und ihre Struktur skizziert. Der Autor stellt die illegalen, vorkriegszeitlichen Anfänge der HJ im polnischen Tarnowskie Góry (dann Tarnowitz) und den Zeitraum während der Okkupation, als der HJ-Bann von Tarnowitz organisatorisch dem von Beuthen untergeordnet war, dar. Ferner beschreibt der Autor die Organisationsstruktur und das  Führung des bereits selbständigen HJ-Banns von Tarnowitz, als dieser organisatorisch nicht mehr dem Beuthener Bann der Hitlerjugend untergeordnet war, sowie die innerhalb seiner Organisationsstruktur bestehenden Schulungs- und Indoktrinationsmethoden. Im vorliegenden Aufsatz wird auch die Übernahme der im Kreis Tarnowitz bestehenden Jugendherberge in Dramatal-West durch die HJ und ihre Nutzung während des II. Weltkriegs dargestellt. Das Ende des Artikels ist den Vorbereitungen des HJ-Banns Tarnowitz zur Abwehr des sowjetischen Angriffs gewidmet, der am 23. Januar 1945 mit der Eroberung der Stadt endete, was das Ende der Existenz der HJ in Tarnowitz bedeutete.

The Hitler’s Youth (Hitler-Jugend) in Tarnowskie Góry in years 1939–1945

The Tarnowskie Góry regiment of the Hitler Youth (Bann 781 Tarnowitz) was separated from the Bytom regiment (Bann 156 Beuthen) on 1st December 1941. The first part of the article presents the beginnings of the organisation and its structure. It discusses how the Tarnowskie Góry group was illegally established before the war and presents its operations during the occupation when the regiment was subordinate to the Bytom section. Then the article discusses the structure and command of the Tarnowskie Góry independent group and its methods of training and indoctrination. It also elaborates on the establishment of a Hitler Youth hostel in Zbrosławice and the purposes it was used for during World War II. The final part of the article is devoted to the preparation of the regiment to repel the Soviet attack that ended in the Red Army’s seizing the town on 23rd January 1945, which meant the end of the Tarnowskie Góry Hitler Youth organisation.

Bogusław Tracz, „Największy kłopot to wódka”. Pijaństwo ludzi władzy województwa śląskiego/katowickiego/stalinogrodzkiego w pierwszej dekadzie po II wojnie światowej

Artykuł jest próbą przedstawienia problemu nadużywania alkoholu i związanej z tym demoralizacji ludzi związanych z szeroko pojętymi strukturami władzy na terenie województwa śląskiego/katowickiego/stalinogrodzkiego w latach 1944–1956. Autor, na podstawie szerokiej kwerendy źródłowej, omawia alkoholizowanie się i skutki pijaństwa wśród członków Polskiej Partii Robotniczej, pracowników administracji państwowej, funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, a więc osób, które często zajmowały eksponowane stanowiska na szczeblu województwa, miasta czy powiatu. Zaprezentowane zostały przypadki nadużywania alkoholu i wykorzystywania przy tym swojego stanowiska i pozycji służbowej zarówno do pozyskiwania trunków i organizowania libacji, jak również do tuszowania alkoholowych wybryków i przestępstw popełnionych po pijanemu. Przedstawiono również próby przeciwdziałania zjawisku pijaństwa oraz konsekwencje jakie spotykały ludzi władzy, którzy na skutek zamroczenia alkoholowego dopuścili się wykroczeń przeciwko życiu, zdrowiu, mieniu i obyczajności.

„Das größte Problem ist der Wodka”. Die Trunkenheit der Amtsträger der Wojewodschaften Schlesien/Kattowitz/Stalinograd in der ersten Nachkriegsdekade

Dieser Aufsatz stellt einen Versuch der Darstellung des Alkoholproblems und der damit verbundenen Demoralisierung der Menschen dar, die sich innerhalb der Machtstrukturen der Wojewodschaft Schlesien/Kattowitz/Stalinograd in den Jahren 1944–1956 auftraten. Der Autor bespricht auf Grundlage einer breiten Quellenbasis den Alkoholmissbrauch und die Auswirkungen der Trunkenheit unter den Mitgliedern der Polnischen Arbeiterpartei, der staatlichen Verwaltungsangestellten, den Angehörigen der Miliz und des Amtes für Öffentliche Sicherheit, also von Personen, die eine Schlüsselstellung in der Woiwodschaft, der Stadt oder dem Kreis innehatten. Es werden sowohl Fälle beschrieben, , die zeigen, wie die jeweilige Stellung dazu genutzt wurde, Alkohol zu besorgen und Saufgelage zu organisieren als auch solche, wie bei Trunkenheit am Arbeitsplatz entstandene Fehler tuschiert wurden. Auch der Versuch dem Alkoholismus entgegenzuwirken und die Konsequenzen, die die Menschen an der Macht zu tragen hatten, die aufgrund von Alkoholmissbrauch Vergehen gegen das Leben, die Gesundheit, den Besitz und die Sitten begangen haben, werden im vorliegenden Text thematisiert.

“Vodka – the biggest trouble”. Drunkenness among the authorities of the Silesian/Katowice/Stalinogród province in the first decade after World War II.

The article attempts to present the issue of alcohol abuse and the demoralisation among the representatives of broadly defined authority structures in the Silesian/Katowice/Stalinogród province in years 1944-1956. Having analysed a wide corpus of written sources, the author presents the problem of alcohol abuse among and its consequences for the members of the Polish Worker’s Party, State Administration functionaries, and officers of the Citizen’s Militia and Security Service -- people who would occupy prominent positions on the level of province, county or town. The article presents cases of drunkennes coupled with abuse of office to obtain alcohol, organise carousals and cover up the excesses and offences committed under the influence. The attempts to prevent alcohol abuse are also presented together with the consequences suffered by the people in power who committed offences against life, health, property and decency while intoxicated.

Komunikaty

Marcin Dziedzic, Zakłady fotograficzne w Otmuchowie do 1945 roku

Artykuł prezentuje dzieje fotografii w Otmuchowie. Początkowo fotografowie przyjeżdżali do miasta tylko w sezonie letnim. Pierwsze stałe atelier otworzył w latach 90. XIX w. Emil Weinkopff (1851-1930), który wcześniej pracował w Bytomiu i Chicago. W 1910 r. powstał zakład fotograficzny Louise Haertel (ur. 1883), a w latach 30. XX w. Kurta Biedermanna (ur. 1910). Z Otmuchowem było także związanych kilku fotografów z innych miejscowości, którzy publikowali pocztówki przedstawiające miasto.

Die Fotografiebetriebe in Ottmachau bis zum Jahr 1945

Der Aufsatz präsentiert die Werke der Fotografie in Ottmuchau. Anfangs kamen die Fotografen nur im Sommer in die Stadt. Das erste ständige Atelier in der Stadt wurde in den neunziger Jahren des 19. Jahrhunderts Von Emil Weinkopff (1851–1930), der zuvor in Beuthen und Chicago gearbeitet hatte, eröffnet. 1910 entstand das Fotoatelier von Louise Haertel (geb. 1883) und in den dreißiger Jahren des 20. Jahrhunderts das Fotoatelier von Kurt Biedermann (geb. 1910). Mit Ottmuchau waren auch einige Fotografen aus anderen Städten verbunden, die Postkarten mit Ablichtungen der Stadt veröffentlichten.

Photographic studios in Otmuchów untill 1945

The article discusses the history of Otmuchów photography. Initially, photographers visited the town in the summer. The first permanent atelier was opened in 1890s by Emil Weinkopff (1851-1930) who had worked before in Bytom and Chicago. In 1910 Louise Haertel (born 1833) opened his shop and in 1930s Kurt Biedermann (born 1910) established his studio. Also photographers from neighbouring towns worked in Otmuchów and produced postcards of the town.

Michał Konstanty, Mosty w parku zamkowym w Pszczynie w XIX i pierwszej połowie XX wieku

Park zamkowy w wieku XIX i XX był integralną częścią rezydencji Hochbergów podnosząc w pewien sposób jej majestat i piękno. W XIX wieku książętom pszczyńskim przyświecał zamiar stworzenia ogrodu w stylu angielskim. Ogrody te zwane też krajobrazowymi koncentrowały się na podkreśleniu piękna naturalnych form, zrezygnowano tym samym z układu regularnego i geometrycznych przestrzeni jakie występowały w stylu barkowym. Szczególnie cenna dla wyglądu ogrodu była obecność na jego terenie jezior, stawów czy rzeki. Książęta pszczyńscy wielką troską obdarzyli rozciągający się na północ od ich rezydencji park zamkowy przez który przepływała rzeka Pszczynka i wykorzystali ten fakt do stworzenia systemu połączonych stawów. Odpowiednia komunikacja oraz koncepcja parku wymagały budowy aż 20 mostów, które powstały w różnym czasie.

Die Brücken im Schlosspark von Pless im 19. und in der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts

Der Schlosspark war im 19. und in der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts ein integraler Bestandteil der Residenz der Plesser Fürsten von Hochberg, der in gewisser Weise ihre Bedeutung und Größe unterstrich. Im 19. Jahrhundert wollten die Fürsten von Pless einen Garten im englischen Stil anlegen. Solche Landschaftsgärten konzentrierten sich auf die Unterstreichung der natürlichen Schönheit der Formen, es wurde darauf verzichtet, geordnete und geometrische Flächen zu schaffen, wie es im Barrockstil üblich war. Teiche und Flüsse verliehen den Gärten besonderen Wert.. Die Plesser Fürsten sorgten sich vor allem um den Schlosspark, der sich nördlich ihrer Schlossresidenz befand und den der Fluss Pszczynka durchfloss. Sie nutzten diese Tatsache, um ein System miteinander verbundener Teiche zu schaffen. Um einen entsprechenden Verkehr durch den Park zu ermöglichen, bedurfte es den Bau von zwanzig Brücken, die in unterschiedlichen Zeiträumen entstanden.

Bridges in the Pszczyna Palace park in the 19th and the first half of the 20th century

In the 19th century and in the first half of the 20th century the park constituted an integral part of the Hochberg family’s residence and contributed to its overall beauty and majesty. In the 19th century the family tried to create an English-style garden. This type of garden, known also as a landscape garden, is characterised by emphasising the beauty of natural forms favoured over the regular and geometric structures of the Baroque style. An element of special importance for the general look of the garden was its lakes, ponds and rivers. The princely family especially cherished the park located to the north of their residence with the River Pszczynka flowing through, which they used to create a system of interconnected ponds. The proper plan and concept of the park required building 20 bridges that were completed on different dates.

Wspomnienia

Piotr Matuszek, Zofia Boda-Krężel (1925–2015)

Archiwistka, wicedyrektor Archiwum Państwowego w Katowicach w latach 1977–1990. Długoletnia pracowniczka państwowej służby archiwalnej, nie była tylko zwykłą archiwistką, ale całą „instytucją” w Archiwum Państwowym w Katowicach. Urodziła się 17 lipca 1925 roku w Tarnowskich Górach. Pochodziła z górnośląskiej rodziny o polskich tradycjach powstańczych. Studiowała historię na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. 2 stycznia 1952 roku podjęła pracę w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Katowicach, z którym związała się na całe zawodowe życie. Została przyjęta do Archiwum na stanowisko pracownika naukowego. Ukoronowaniem jej badań było uzyskanie w 1971 roku stopnia naukowego doktora nauk humanistycznych na podstawie rozprawy doktorskiej Problem Niemieckiej Listy Narodowościowej na Górnym Śląsku w latach 1941–1950. 1 czerwca 1977 roku została powołana na stanowisko Zastępcy Dyrektora Katowickiego Archiwum.

Zofia Boda-Krężel (1925–2015)

Zofia Boda-Krężel wurde am 17. Juli 1925 in Tarnowitz geboren. Sie stammte aus einer oberschlesischen Familie mit polnischen aufständischen Traditionen. Sie studierte Geschichte an der humanistischen Fakultät der Universität in Breslau. Am 2. Januar 1952 begann sie ihre Tätigkeit im Staatsarchiv in Kattowitz, wo sie als wissenschaftliche Mitarbeiterin eingestellt wurde. Sie verbrachte ihr gesamtes berufliches Leben in dieser Institution. Den Doktortitel in den Geisteswissenschaften erlangte sie aufgrund ihrer Doktorarbeit unter dem Titel Das Problem der Deutschen Volksliste in Oberschlesien in den Jahren 1941–1950. Am 1. Januar 1977 wurde sie stellvertretende Direktorin des Kattowitzer Archivs. Sie wurde 1996 emeritiert.

Zofia Boda-Krężel (1925–2015)

Born on 17th July 1925 in Tarnowskie Góry, she came from an Upper Silesian family with Polish insurgent traditions. She studied history at the Faculty of Humanities of Wrocław University. On 2nd January 1952, she started working at the State Archives in Katowice, where she spent all her professional life. She was employed at the Archives in the position of researcher. Her scientific activities were crowned in 1971 by obtaining the degree of Doctor of Humanities, granted on the basis of a doctoral thesis titled The Problem of the German People’s List in Upper Silesia in 1941-1950. On 1st June 1977 she was appointed Deputy Director of the Archives in Katowice. She finished working at the Archives in 1996.

Piotr Matuszek, Ludwik Domański (1946–2012)

Prawnik i historyk. Urodził się 10 października 1946 roku w Dąbrowie Górniczej. W 1964 roku rozpoczął studia wyższe na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie studiował przez następnych pięć lat. Od 1 kwietnia 1974 roku związał swoje życie zawodowe na długie lata z Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Katowicach. Wtedy to został zatrudniony, w podległym katowickiemu Archiwum, Powiatowym Archiwum Państwowym w Będzinie, na stanowisku młodszego archiwisty. W Archiwum Państwowym w Katowicach, początkowo w jego będzińskim oddziale, a następnie w Centrali w Katowicach przeszedł wszystkie szczeble awansu zawodowego pełniąc kolejno funkcje: młodszego archiwisty, archiwisty, adiunkta archiwalnego, kustosza i starszego kustosza, następnie, kierownika oddziału, i ponownie starszego kustosza.

Ludwik Domański (1946–2012)

Ludwik Domański wurde am 10. Oktober 1946 in Dąbrowa Górnicza geboren. 1964 begann er sein Hochschulstudium an der Fakultät für Rechtswissenschaften an der Jagiellonen-Universität in Krakau, wo er fünf Jahre studierte. Am 1. April 1974 wurde er Mitarbeiter im Staatsarchiv Kattowitz. Er war zunächst als jüngerer Archivar in der Abteilung in Będzin beschäftigt und wechselte danach in die Zentrale nach Kattowitz, wo er alle Stufen der Karriereleiter durchlief.

Ludwik Domański (1946–2012)

He was born on 10th October 1946 in Dąbrowa Górnicza. In 1964, Ludwik Domański started his studies at the Law Faculty of the Jagiellonian University in Cracow, where he studied for the next five years. On 1st April 1974 he started his long-term employment at the State Archives in Katowice. He was employed on the position of junior archivist at the Będzin branch of the State Archives in Katowice. In the Archives, first at the Będzin branch and then in Katowice, he went through all the stages of professional advance.

Piotr Greiner, Adam Kałuża (1931–2015)

Działacz polityczny, historyk, archiwista. Dyrektor Archiwum Państwowego w Katowicach w latach 1970-1996. Urodził się 24 kwietnia 1931 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim w rodzinie robotniczej. Od 1949 roku był aktywistą Związku Młodzieży Polskiej (ZMP), a od 1951 roku aktywnym członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1951 roku z rekomendacji ZMP został wysłany na studia historyczne na Wydziale Historycznym Uniwersytetu im. M.W. Łomonosowa w Moskwie, ze specjalnością historia marksizmu-leninizmu, które ukończył w 1956 roku. Po powrocie do kraju został skierowany we wrześniu 1956 roku. do pracy w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Katowicach na stanowisku instruktora w Wydziale Propagandy. Z dniem 1 stycznia skierowano go do pracy w Śląskim Instytucie Naukowym w Katowicach, gdzie pracował najpierw jako sekretarz a następnie adiunkt. W styczniu 1970 roku został mianowany dyrektorem Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Katowicach i pozostał nim aż do 1996 roku.

Adam Kałuża (1931–2015)

Adam Kałuża war politischer Aktivist, Historiker, Archivar und in den Jahren 1970–1996 Direktor des Staatsarchivs in Kattowitz. Er wurde am 24. April 1931 in Ostrów Świętokrzyski in einer Arbeiterfamilie geboren. Seit 1949 war er Aktivist im Verband der Polnischen Jugend (ZMP) und seit 1951 aktives Mitglied der Polnischen Vereinigten Arbeiterpartei (PZPR). Im gleichen Jahr wurde er auf Empfehlung des ZMP zum Geschichtsstudium an der Fakultät für Geschichte der -Lomonossow-Universität in Moskau entsendet, wo er sich auf die Geschichte von Marxismus und Leninismus speyialisierte.  Sein Studium beendete er 1956. Nach der Rückkehr nach Polen wurde er im September 1956 zur Arbeit beim Wojewodschaftskomitee der PZPR in Kattowitz als Instrukteur an der Propagandafakultät delegiert. Am 1. Januar folgte eine Versetzung an das Schlesische Lehrinstitut in Kattowitz, wo er zunächst als Lehrsekretär und anschließend als Dozent tätig war. Im Januar 1970 wurde er Direktor des Staatsarchivs in Kattowitz und blieb dort bis 1996.

Adam Kałuża (1931–2015)

Political activist, historian and archivist. Director of the State Archives in Katowice from 1970 to 1996. He was born on 24th April 1931 in Ostrowiec Świętokrzyski in a worker’s family. From 1949 he was an activist of the Union of Polish Youth and from 1951 a member of the Polish United Worker’s Party. In 1951, on the recommendation of the Union of Polish Youth, he was sent to study history at the History Faculty of M.W. Lomonosov University in Moscow, specializing in Marxism-Leninism. He completed the course in 1956. Having returned to Poland, he was appointed instructor at the Propaganda Faculty of the Provincial Committee of the Polish United Worker’s Party in Katowice. On 1st January, he was delegated to work at the Silesian Scientific Institute in Katowice, where he worked as a secretary of research and then junior lecturer. In January 1970 he was appointed Director of the State Archives in Katowice and remained in this post until 1996.

Mirosław Węcki, Zbigniew Kiereś (1948–2016)

Historyk, nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, archiwista – kustosz w Archiwum Państwowym w Katowicach. Urodził się 7 czerwca 1948 roku w Gołyszynie, wsi położonej w powiecie krakowskim. W latach 1966–1971 studiował historię na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1973 roku pojawiła się szansa na karierę naukową w nowym ośrodku akademickim, jakim był utworzony w 1968 roku Uniwersytet Śląski w Katowicach. W 1981 roku obronił pracę doktorską pod tytułem „Szlachta i magnateria wobec Francji w latach 1573-1660”. Ponad działalność czysto naukową przedkładał jednak pracę dydaktyczną i był uważany za jednego z najlepszych wykładowców Instytutu Historii UŚ. W październiku 1998 roku został zatrudniony w Archiwum Państwowym w Katowicach, gdzie, jako pracownik Oddziału Opracowania i Ewidencji Zasobu Archiwalnego pracował aż do 2008 roku.

Zbigniew Kiereś (1948–2016)

Zbigniew Kiereś war Historiker, akademischer Lehrer an der Schlesischen Universität in Kattowitz und Archivar-Kustode im Staatsarchiv in Kattowitz. Er wurde am 7. Juni 1948 in Gołyszyn geboren, einem Dorf im Kreis Olkusz. In den Jahren 1966–1971 studierte er Geschichte an der Fakultät für Philosophie und Geschichte der Jagiellonen-Universität in Krakau. Seit 1973 arbeitete er als wissenschaftlicher Mitarbeiter für Lehre an der Schlesischen Universität in Kattowitz. 1981 verteidigte er seine Doktorarbeit unter dem Titel „Adel und Hochadel gegenüber Frankreich in den Jahren 1573–1660”. Seine didaktische Arbeit stellte er vor seine rein wissenschaftliche. Er wurde als einer der besten Hochschullehrer des Historischen Instituts an der Schlesischen Universität angesehen. In den Jahren 1998–2008 war er beim Staatsarchiv in Kattowitz tätig.

Zbigniew Kiereś (1948–2016)

Historian, university teacher at the University of Silesia in Katowice, archivist – custodian at the State Archives in Katowice. He was born on 7th July 1948 in Gołyszyn, a village in Cracow County. From 1966 to 1971, he studied history at the Faculty of History and Philosophy of the Jagiellonian University in Cracow. From 1973 he was a researcher at the University of Silesia in Katowice. In 1981 he defended his doctoral thesis titled The Attitudes of Gentry and Magnates towards France in 1573-1660. He preferred teaching over his scientific activities and was considered one of the best lecturers at the History Institute of the University of Silesia. From 1998 to 2008 he worked at the State Archives in Katowice.

Sprawozdania

Piotr Greiner, Sprawozdanie Dyrektora Archiwum Państwowego w Katowicach za 2015 rok

W roku 2015 zasób Archiwum Państwowego w Katowicach powiększył się o 31,1 tysięcy jednostek archiwalnych w 39 zespołach archiwalnych oraz wielkości 340,7 metrów bieżących. Pod koniec 2015 roku zasób Archiwum obejmował 5417 zespołów archiwalnych z 2 370 884jednostek o wielkości 22,5 kilometra bieżącego.

Bericht des Direktors des Staatsarchivs Kattowitz für das Jahr 2015

2015 wurden 31,1 tausend Archiveinheiten in 39 Archivfonds in einem Umfang von 340,7 laufenden Metern erschlossen und in die Bestände des Staatsarchivs Kattowitz aufgenommen. Zum Jahresende 2015 umfassten die Archivbestände des Staatsarchivs Kattowitz 5.417 Fonds mit 2.370.884 Archiveinheiten in einem Umfang von mehr als 22,5 laufenden Kilometern.

The Report by the Director of the State Archives in Katowice for 2015

In 2015 the State Archives in Katowice expanded its fonds by obtaining 31.1 thousand archival units from 39 archival fonds of the size of 340,7 linear meters. At the end of 2016 the fonds of the Archives comprised of 5,417 fonds with 2,370,884 archival units of the size exceeding 22.5 linear kilometers.

Bogusław Małusecki, Sprawozdanie z wyjazdu do Paryża 16–20 października 2015 roku

Sprawozdanie dotyczy udział w czwartej konferencji CISA (Conférence internationale supérieure d’archivistique), która miała miejsce w Paryżu w październiku 2016 roku. Zorganizowało ją francuskie Ministerstwo Kultury oraz tamtejsze Archiwa Narodowe, a tematem przewodnim były: służby archiwalne i ich środowisko cyfrowe (numeryczne). Uczestniczyło w niej blisko 20 archiwistów z 16 krajów: Armenii, Azerbejdżanu, Belgii, Bułgarii, Czech, Gruzji, Hiszpanii, Irlandii, Litwy, Luksemburga, Niemiec, Polski, Rumunii, Ukrainy, Węgier oraz Włoch.

Bericht über die Reise nach Paris vom 16.–20. Oktober 2015

Der Bericht betrifft die Teilnahme an der vierten Conference internationale superieure d`archivistique (CISA), die im Oktober 2016 in Paris stattfand. Sie wurde vom französischen Kultusministerium sowie den französischen Nationalarchiven organisiert, und ihr Hauptthema war: Archivdienste und ihr digitales Umfeld. Es nahmen fast zwanzig Archivare aus 16 Ländern teil Armenien, Aserbaidschan, Belgien, Bulgarien, Tschechen, Georgien, Spanien, Irland, Litauen, Luxemburg, Deutschland, Polen, Rumänien, Ukraine, Ungarn und Italien.

Report on the trip to Paris, 16–20 October 2015

The report concerns the fourth Conférence Internationale Supérieure d’Archivistique (CISA) that took place in Paris in October 2016. The event was organised by the French Ministry of Culture and French State Archives and its main topic was: archival services and their digital environment. It was attended by almost 20 archivists from 16 countries: Armenia, Azerbaijan, Belgium, Bulgaria, the Czech Republic, Georgia, Spain, Ireland, Latvia, Luxembourg, Germany, Poland, Romania, Ukraine, Hungary and Italy.

Joanna Sowa, Sprawozdanie z udziału w projekcie Inwentarz archiwum Instytutu Literackiego „Kultura” za lata 2012–2015

W 2007 roku zostało przeprowadzone przez przedstawicieli Biblioteki Narodowej i Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych rozpoznanie zbiorów Instytutu Literackiego „Kultura”. Ekspertyza wykonana na zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wykazała konieczność przeprowadzenia kompleksowych prac inwentaryzacyjnych i porządkowych. W celu ratowania zbiorów archiwum Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte, 26 listopada 2008 r. został podpisany List Intencyjny pomiędzy między Stowarzyszeniem Instytut Literacki Kultura, Biblioteką Narodową i Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych, a następnie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego podjęło się jego sfinansowania. Projekt był realizowany był od czerwca 2009 roku do końca 2015 roku przez pracowników archiwów państwowych podległych Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych oraz pracowników Biblioteki Narodowej.

Bericht über die Teilnahme am Projekt Inventar des Archivs des Literaturinstituts „Kultur” für die Jahre 2012–2015

2007 wurde von den Vertretern der Nationalbibliothek und der Chefdirektion des Staatsarchivs die Erkundung der Sammlung des Literaturinstituts „Kultur” durchgeführt. Diese Expertise, die im Auftrag des Ministeriums für Kultur und nationales Erbe umgesetzt wurde, zeigte die Notwendigkeit der Durchführung komplexer Inventarisierungs- und Ordnungsarbeiten. Am 26. November 2008 wurde ein Intentionsbrief zwischen der Gesellschaft des Literaturinstituts „Kultur”, der Nationalen Bibliothek in Warschau und der Hauptdirektion des Staatsarchivs unterschrieben, um die Sammlung des Archivs des Literaturinstituts in Maisans-Laffitte zu retten. Anschließend nahm das Ministerium für Kultur und nationales Erbe die Finanzierung in die Hand. Das Projekt wurde zwischen Juni 2009 und Dezember 2015 von den Angestellten der Staatsarchive, die der Hauptdirektion der Staatsarchive unterliegen, und den Angestellten der Nationalbibliothek realisiert.

Report on the participation in the project titled The Inventory of the Archives of the Kultura Literary Institute for years 2012–2015

In 2007, an analysis of the collection of the Kultura Literary Institute was conducted by the employees of the National Library and the Central Directorate of the State Archives. The opinion prepared on the instructions of the Ministry of Culture and National Heritage pointed to the necessity of conducting complex inventory and maintenance works. In order to protect the archival collection of the Literary Institute in Maisons-Laffitte, on 26 November 2008 a letter of intent was signed by the Association of the Kultura Literary Institute and the Central Directorate of the State Archives. The project, financed by the Ministry of Culture and National Heritage, was implemented from June 2009 to the end of 2015 by the employees of the State Archives subordinate to the Central Directorate of the State Archives and the employees of the National Library.