Cieszyn

Kontakt

Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział w Cieszynie

ul. Mennicza 46
43-400 Cieszyn

tel. 33 8582201
e-mail: apcieszyn@katowice.ap.gov.pl

Kierownik Oddziału: dr Tomasz Hajewski

Przyjmowanie stron, czytelnia i biblioteka w dniach:

środa:
8.30-16.30
czwartek:
8.30-14.30

Kliknij aby powiększyć

Cieszyński oddział Archiwum Państwowego w Katowicach według stanu na dzień 31 grudnia 2020  roku posiadał w swoim zasobie 458 zespołów i zbiorów z ponad 99 tysiącami jednostek archiwalnych o rozmiarze przekraczającym 1,1 kilometr bieżący akt.

Obejmuje on materiały wytworzone w okresie od XIV wieku przez kancelarie książąt cieszyńskich, instytucje administracji ogólnej, samorządowej i specjalnej, instytucje wymiaru sprawiedliwości, cechy, szkoły, instytucje kredytowe, przedsiębiorstwa i spółdzielnie, stowarzyszenia i związki, firmy oraz dokumentację pochodzącą ze zbiorów osób prywatnych.

Do najcenniejszych archiwaliów zaliczyć należy zbiór 270 dokumentów pergaminowych z okresu od 1388 roku dotyczących Księstwa Cieszyńskiego z dobrze zachowanymi pieczęciami woskowymi i lakowymi oraz zespół akt Komory Cieszyńskiej (1438-1920). Do najdawniejszych należą też akta miasta Cieszyna (1519-1944) oraz Strumienia (1503-1793). Ponadto ważną część zasobu stanowią akta wytworzone przez austriackie urzędy państwowe, w tym Starostwo Powiatowe w Cieszynie (K.K. Bezirkshauptmannschaft Teschen 1850-1918).

Działalność polskich regionalnych władz na Śląsku Cieszyńskim, tj. historycznym górnośląskim Księstwie Cieszyńskim, w przejściowym okresie lat 1918-1922 przedstawiają akta: Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego (1918-1924), Rządu Krajowego Księstwa Cieszyńskiego (1920-1922) oraz Komisji Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego (1918-1922).

Z lat okupacji hitlerowskiej Archiwum posiada nieliczne akta Starostwa Powiatowego w Cieszynie (Der Landrat des Kreises Teschen), akta Prokuratury (Staatsanwaltschaft beim Landgericht Teschen) i akta Więzienia w Cieszynie (???). Z akt powojennych wymienić można akta Starostwa Powiatowego i Powiatowej Rady Narodowej w Cieszynie z lat 1945-1950 oraz akta byłych prezydiów gminnych rad narodowych powiatu cieszyńskiego.

Należy wspomnieć też o aktach gmin powiatu cieszyńskiego, które zawierają informacje o dziejach danych miejscowości od średniowiecza do współczesności. Na uwagę zasługuje zwłaszcza "Zbiór akt i ksiąg katastralnych Księstwa Cieszyńskiego" z lat 1741-1922 oraz akta notariuszy cieszyńskich, skoczowskich i strumieńskich. Ważnymi dla badaczy regionu są także akta cechów cieszyńskich z okresu od XVI-XX wieku oraz spuścizny osób zasłużonych dla regionu cieszyńskiego, w tym m.in. wymienić tu należy spuścizny de Barbary Poloczkowej, Wiktora Kargera i Emanuela Guziura.

Polskie archiwum historyczne w Cieszynie włączone do ogólnopolskiej sieci archiwów państwowych w ramach wojewódzkiego Archiwum w Katowicach, zostało powołane do życia dopiero w 1952 roku. Początkowo objęło swoim zasięgiem terytorialnym tylko miasto Cieszyn i powiat cieszyński, to jest byłą austriacką część Górnego Śląska. Po reformie podziału administracyjnego w 1954 roku swoją kompetencją objęło także powiat wodzisławski, historycznie częścią byłego pruskiego Górnego Śląska. W niedługim czasie w cieszyńskiej placówce archiwalnej zgromadzono bogaty zasób pochodzący z terenu historycznego Księstwa Cieszyńskiego. Prowadzono także akcję przejmowania, w znacznie skromniejszym stopniu zachowanych, archiwaliów wodzisławskich. W 2007 roku do kompetencji Oddziału w Cieszynie został wyłączony ponownie obszar powiatu wodzisławskiego i miasta Jastrzębia Zdroju, który od 1975 roku znajdował się kolejno pod nadzorem oddziałów Archiwum w: Pszczynie, Rybniku i Raciborzu. Cieszyńską placówką archiwalną kierowali: Wacław Bandura (1952-1958), Karol Bałon (1958-1976), dr Barbara Poloczkowa (1978-1987), dr Anna Machej (1987-2019). Aktualnie Archiwum kieruje dr Tomasz Hajewski.

Oddział Cieszyn - galeria