Przejawy działalności antykomunistycznej Kościoła Katolickiego w zasobie Archiwum Państwowego w Katowicach Oddział w Bielsku-Białej

Wystawa ma na celu przedstawienie zasobu Archiwum Państwowego w Katowicach Oddział w Bielsku-Białej pod kątem występowania materiałów związanych z Kościołem Katolickim prezentującym postawy antykomunistyczne w lokalnym społeczeństwie, głównie w latach osiemdziesiątych XX wieku. Kościół bez wątpienia był jedną z instytucji wokół których ogniskowały się postawy opozycyjne w stosunku do ówczesnej władzy. Jako całość instytucja Kościoła nie dążyła do siłowej walki z reżimem komunistycznym, Kościół raczej stał na stanowisku legalnego poruszania się w narzuconym zewnętrznie ustroju. System ten jednak był negatywnie nastawiony do Kościoła, pomimo, że legalnego, to jednak zawsze niezależnego od władzy komunistycznej. Należy również pamiętać, że duchowieństwo składało się z różnych ludzi, bardziej lub mniej pogodzonych z sytuacją w Polsce. Ci bardziej niepokorni swoim postępowaniem mogli stać się motorem wzbudzania rzeczywistych postaw antykomunistycznych w lokalnym społeczeństwie. 

Wszystkie prezentowane w wystawie materiały pochodzą z zespołu nr 13/218 Urząd Wojewódzki w Bielsku-Białej, a konkretnie dokumentacji zgromadzonej w Wydziale ds. Wyznań. W tej części zespołu nr 13/218 znajdują się teczki założone dla każdej parafii oraz dla każdego zgromadzenia zakonnego, znajdującego się na terenie byłego województwa bielskiego. W głównej mierze dokumentacja tam zgromadzona dotyczy spraw administracyjnych, związanych z budową infrastruktury kościelnej, remontami, zatwierdzaniem duszpasterzy na stanowiskach, zgodą na procesje Bożego Ciała itp. Jednak część dokumentacji dotyczy przejawów postaw antykomunistycznych, głównie wśród młodych księży. Są to m.in. meldunki czy notatki o podejrzanych przedsięwzięciach realizowanych w danych parafiach, na przykład organizacja wystawy prac satyrycznych w Andrychowie, fotografie z procesji Bożego Ciała w Kętach, gdzie wystrój ołtarzy nosił znamiona działań antypaństwowych, tekst jednego z kazań wygłoszonych z okazji rocznicy 11 listopada, z zaznaczonymi antypaństwowymi fragmentami. Na uwagę zasługują także charakterystyki dwóch księży: Emila Mroczka z Bielska-Białej oraz Andrzeja Zwolińskiego z Andrychowa. W wystawie umieszczono również kilka dokumentów dotyczących problemów życia codziennego Kościoła, które mogły wiązać się z negatywnym stosunkiem władz. Jest to m.in. pismo w sprawie prenumeraty „Tygodnika Powszechnego” czy założenia telefonu w jednej z bielskich parafii.