Katalog wystawy: U źródeł ery industrialnej Śląska
Cena: 51,-
Roland Banduch, Piotr Greiner: U źródeł ery industrialnej Śląska (w 250-lecie wydania Prawa Górniczego dla Śląska i Hrabstwa Kłodzkiego oraz utworzenia Wyższego Urzędy Górniczego dla Śląska). Katalog wystawy. Katowice 2019.
W czerwcu 2019 roku minęła 250 rocznica ogłoszenia jednolitego dla całego Śląska w granicach Prus prawa górniczego (Revidierte Bergordnung für das souvereine Herzogthum Schlesien und für die Grafschaft Glatz), które zrewolucjonizowało od strony ustawowej górnictwo w tym regionie. Było impulsem dla rozwoju tej gałęzi przemysłu, umożliwiając zastosowanie wczesnokapitalistycznych relacji tak w sferze prawno-organizacyjnej jak i społecznej, wprowadzając w ramach tak zwanej wolności górniczej najemny nabór do pracy w kopalniach, a górnikom zabezpieczając ich byt, również po zakończeniu pracy. Rocznica ta przeminęła bez echa na Śląsku. Katowickie Archiwum jednak o niej nie zapomniało, bowiem w jego zasobie znajdują się dobrze zachowane, a liczne dokumenty w różnej formie wytworzone z tej epoki. Przede wszystkim kartograficzne. Stąd budowę tej wystawy oparto o narrację z użyciem katografików. W tym zaprezentowano najstarsze zachowane mapy górnicze ze Śląska w zbiorach Archiwum Państwowego w Katowicach: z Dolnego Śląska mapę wykonaną w 1743 roku, przedstawiającą kopalnie rud miedzi w okolicach Miedzianki (Kupferberg) oraz z Górnego Śląska mapę kopalni węgla kamiennego König David, położoną w Orzegowie (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej), wykonaną w 1775 roku. Bez tej ustawy i ludzi, którzy ją twórczo zastosowali w drugiej połowie XVIII wieku i w pierwszej połowie XIX wieku Śląsk industrialny pewnie wyglądał by inaczej. Przemysł wydobywczy, głównie węgla kamiennego, ale przecież również rud kruszcowych oraz żelaza i związanego z tym hutnictwa, wpłynął na przeobrażenie krajobrazu naturalnego, intensywnej urbanizacji, ale również z perspektywy czasu degrengolady środowiskowej i społecznej. Ale Śląsk nadal jest regionem górniczym, nawet w erze postindustrialnej. A zaczęło się tak wszystko naprawdę w czerwcu 1769 roku.