Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział w Cieszynie. Informator o zasobie archiwalnym

Anna Machej, Piotr Matuszek
Katowice 2009

Publikacja Informator o Zasobie archiwalnym, Archiwum Państwowego w Katowicach Oddział w Cieszynie autorstwa Anny Machej i Piotra Matuszka jest, podobnie jak wydane wcześniej Informatory o zasobie: Archiwum katowickiego (2007), oraz Oddziału pszczyńskiego (2009), podstawowym środkiem ewidencyjno-informacyjnym umożliwiającym łatwe dotarcie do poszukiwanych informacji na temat zasobu Oddziału cieszyńskiego. Celem informatora jest dostarczenie korzystającemu podstawowych informacji o wszystkich zespołach i zbiorach przechowywanych w cieszyńskim Oddziale Archiwum Państwowego w Katowicach, bez względu na stopień ich opracowania. Stąd znalazły się w nim zarówno zespoły opracowane, mające w pełni przygotowane pomoce ewidencyjno-informacyjne w postaci inwentarzy, jak również zespoły częściowo tylko opracowane i zewidencjonowane na różnego rodzaju spisach oraz zespoły bez żadnej ewidencji, które dopiero sukcesywnie będą wyposażone w takie pomoce informacyjne. Informator opisuje zasób archiwalny jednego z siedmiu Oddziałów katowickiego Archiwum - Oddziału w Cieszynie.

Publikacja ta ukazała się jako jeden z elementów międzynarodowego projektu "Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego", finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (darczyńcami są Islandia, Księstwo Lichtensteinu oraz Królestwo Norwegii). Realizatorami tego projektu są: Książnica Cieszyńska (lider projektu), Muzeum Śląska Cieszyńskiego, Konwent Zakonu Braci Miłosiernych (Bonifratrów), Parafia Ewangelicko-Augsburska oraz Oddział w Cieszynie Archiwum Państwowego w Katowicach. W ramach projektu w Archiwum Państwowym w Katowicach i jego Oddziale w Cieszynie, zgodnie z założonym planem, są prowadzone prace związane z zabezpieczeniem, konserwacją, digitalizacją i inwentaryzacją zasobu oraz jego popularyzacją.

Formalnie cieszyńskie Archiwum jako Powiatowe Archiwum Państwowe w Cieszynie podległe Wojewódzkiemu Archiwum Państwowemu w Katowicach, zostało powołane do życia w 1952 roku. Początkowo jego zasięg terytorialny obejmował miasto Cieszyn i powiat cieszyński. Obecnie Oddział w Cieszynie Archiwum Państwowego w Katowicach działa na obszarze powiatów ziemskich cieszyńskiego i wodzisławskiego oraz miasta (powiatu grodzkiego) Jastrzębia Zdroju, przechowując w swoim zasobie spuściznę aktową wytworzoną na terenie historycznego księstwa cieszyńskiego oraz wodzisławskiego wolnego państwa stanowego.

Informatorowi nadano układ oparty na wytycznych Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Podstawową część informatora stanowią opisy całości zasobu - wszystkich zespołów oraz zbiorów, podzielonych na 15 grup rzeczowych. Informator dopełniają: wstęp, wykaz skrótów, indeksy: nazwisk i miejscowości występujących w nazwach i opisach zespołów i zbiorów. Na końcu, dla badaczy poszukujących pozostałości aktowej konkretnego, znanego im z nazwy aktotwórcy, w celu łatwiejszego odnalezienia dodano również alfabetyczny wykaz nazw zespołów i zbiorów archiwalnych zarówno w języku polskim, jak i oryginalnym, z odniesieniem do numeru pozycji w układzie informatora.

W układzie informatora wyróżniono następujące grupy rzeczowe:

1. Organy ustawodawcze i władze naczelne
2. Administracja ogólna
3. Administracja specjalna
4. Instytucje wymiaru sprawiedliwości i ochrony prawa
5. Wojsko
6. Akta metrykalne i urzędy stanu cywilnego
7. Cechy, związki rzemieślnicze
8. Związki zawodowe
9. Spółdzielnie
10. Banki i kasy oszczędnościowo-pożyczkowe
11. Urzędy gospodarcze, przedsiębiorstwa
12. Stowarzyszenia i związki, partie polityczne i ruchy społeczne
13. Instytucje nauki, oświaty i kultury
14. Archiwa rodzinno-majątkowe
15. Zbiory i spuścizny

Współwydawcą publikacji jest Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.